• Ons verhaal
• Achtergrondinformatie
• Prijs
• Foto's

Ons verhaal

Na de middag vertrokken richting Antwerpen. Achteraf bekeken hadden we beter een volledige dag uitgetrokken, maar goed... het was leerrijk. We hebben slechts de helft van de stops kunnen doen, maar intussen hebben we toch een blik op de haven kunnen werpen en weten we welke stops voor herhaling vatbaar zijn. Nieuwe plaatsjes ontdekt en de creativiteit wat aangescherpt. Een leuke ervaring!

 

Achtergrondinformatie

Naar aanleiding van Open Bedrijvendag op 7 oktober 2007 werd een 'Antwerpse haven fotoroute' uitgestippeld.

12 stops

Er zijn 12 stops waar je makkelijk kan parkeren. Het uitzicht is er interessant en indrukwekkend.

Het havencentrum Lillo, het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen, Alfaport Antwerpen, het Fotomuseum en De Lloyd willen op deze manier de Antwerpenaar, de Vlaming en iedereen naar de haven lokken om een kijkje te nemen en iets bij te leren over onze wereldhaven.

Vertrek

Aan het Bonaparte of Willemdok. De fotoroute start op het Eilandje waar je de eerste dokken van de haven aantreft. Begin negentiende eeuw wilde Bonaparte de Antwerpse haven uitbouwen tot zijn «pistool gericht op het hart van Engeland». Het Klein en Groot Dok, thans Bonaparte- en Willemdok genoemd, werden een militaire haven. Om het tekort aan ligplaatsen langs de stroom op te lossen en om het getijverschil uit te schakelen evolueerde de rivierhaven naar een dokhaven.

Het Bonapartedok was tegelijk sluis en werd afgesloten met sluisdeuren aan de Schelde en aan de Nassaubrug. Na de Franse periode werden deze dokken als handelshaven ingericht en met stapelhuizen omringd. Men noemt dit gebied “het Eilandje”. De naam verwijst naar de omgeving van de Rijnkaai, die aan alle kanten door water en beweegbare bruggen omgeven was. Lange tijd was het Eilandje de draaischijf van de haven: schepen, goederen en matrozen uit de hele wereld arriveerden op deze plek. Tevens was het de woon- en werkplaats van dokwerkers en schippers. Sinds het dempen van de Bonapartesluis in 1974 is de havenactiviteit er bijna helemaal stilgevallen. Enkel binnenschippers meren er nog aan.

Thans is het Eilandje een buurt tussen stad en haven, waar stadsvernieuwing nieuwe impulsen kan geven. Tussen Bonaparte- en Willemdok wordt het MAS gebouwd (Museum aan de Stroom).

STOP 1

Je rijdt rechtdoor, richting ROYERSSLUIS, de Kattendijksluis over. Dan sla je de richting HAVEN 100-772 in. Vóór de Siberiabrug kun je links, langs de waterkant, parkeren.

Raadpleeg de kaart om je te oriënteren. Vijf havenzones komen hier samen. In wijzerzin en beginnend in het noorden zijn dit: het Albertdok, de toegangsgeul tot het Straatsburgdok, het Kattendijkdok, de Royerssluis en het Amerikadok.

Binnenschepen, kustvaarders, duwbakken en zeeschepen passeren hier. Renovatiewerken hebben dit havengedeelte afgestemd op de eisen van de moderne en veilige scheepvaart.

Eens de Siberiabrug overgestoken, vervolg je de weg richting HAVEN 100 -198 (links aan het Straatsburgdok). Je komt in de Vosseschijnstraat. Aan het Derde havendok vind je de installaties van Northern Manuport (Haven 158 – 182), een meststoffenbehandelaar. Reeds vanaf de jaren twintig werden hier meststoffen aangevoerd: eerst kaliproducten uit het Elzasgebied (centrum Mulhouse), later uit overzeese gebieden.

Vandaag worden de grote hoeveelheden stortgoederen met de modernste technieken behandeld: grote kranen en overdekte transportbanden, bestuurd vanuit een centrale controlekamer, brengen dit poedervormig stortgoed van het schip naar grote opslagruimten en omgekeerd.

STOP 2

Je rijdt de Vosseschijnstraat uit en neemt de eerste straat links: de Oosterweelsteenweg. Die brengt je naar de Oosterweelbrug. Vandaar heb je een mooi panorama op het Derde Havendok.

STOP 3

Keer terug naar het kruispunt met de Vosseschijnstraat, sla links de Henry Fordlaan in. De eerstvolgende straat links is de Wilmarsdonksteenweg. Die brengt je tot op de Wilmarsdonkbrug, die je een uitzicht biedt op het Leopolddok.

Vanaf Haven 206 heb je de terminal van de Belgian New Fruit Wharf. Hier wordt enkel en alleen fruit per zeeschip aangevoerd en van hieruit over heel Europa verdeeld per vrachtwagen en per trein. Antwerpen is één van de belangrijkste kruispunten voor reefergoederen. Van bevroren fruitsap over gekoelde groenten tot alle denkbaar fruit. Naast het gespecialiseerde transport wordt hier heel wat meerwaarde gecreëerd: van kwaliteitscontrole tot eindverpakking. Antwerpen is dan ook de belangrijkste fruitloshaven ter wereld!

Aan kaainummers 206 – 212 worden uitsluitend bananen gelost. Vanuit het koelschip worden de dozen met pallets op kaai gezet. Vervolgens worden de pallets de opslagplaats binnengebracht, waar ze over de diverse vrachtwagens en treinwagons worden verdeeld, die enkele uren na de aankomst van het schip reeds onderweg zijn naar hun Europese bestemmingen. De grote wereldexporteurs van bananen zijn Panama, Costa Rica, Columbia, Ecuador en Honduras.

STOP 4

Je keert terug naar het kruispunt met de Noorderlaan. Daar sla je de Noorderlaan links in. Aan de kop van het Churchilldok sla je rechts in, richting Ekerse dijk en waterplas het Muisbroek. Daar kan je de auto parkeren. Rechts een pad volgen. Het brengt je tot aan het informatiebord van Natuurpunt over de Bospolder. Verken zelf maar even. Je bent op een scharnierpunt tussen haven-, woon-, en distributiegebied.

Je keert terug naar de Noorderlaan, om die rechts op te rijden. Je rijdt voorbij de assemblage-industrie van General Motors Belgium. Antwerpen trekt ook een heleboel industriële bedrijven aan. Deze industriële activiteit biedt Antwerpen een bijkomende troef. De klanten kunnen profiteren van allerlei clustereffecten: synergieën en samenwerkingen tussen de aanwezige industriële bedrijven.

Rechts bevindt zich het rangeerstation Antwerpen–Noord. Treinwagons worden er op een rangeerheuvel geduwd, ontkoppeld en automatisch gerangeerd. De hele operatie is computergestuurd.

STOP 5

Ter hoogte van de Lillobrug neem je rechts de richting GENT, ZELZATE, HAVEN 1000 – TOL. Zo kom je op de R2. Meteen rechts na de Tijsmanstunnel, vervolg je de route in de richting LILLO, HAVEN 1 – 999. Zo kom je op de Scheldelaan terecht. Je volgt de aanduiding Lillo–Fort, waar je makkelijk de wagen kwijt kunt.

De voortdurende uitbreiding van de haven betekende de doodsteek voor de polderdorpen Oosterweel, Wilmarsdonk, Oorderen en Lillo. Beslist de moeite waard is een wandeling langs het jachthaventje. Van op de pier in de Schelde heb je een prachtig uitzicht op de stroom, het recente Deurganckdok, het dorpje Doel, de imposante koeltorens van de kerncentrale, het natuurgebied Galgenschoor en uiteraard Lillo-Fort. Je ziet meteen dat Lillo in een kom ligt en een groene kern vormt in het havengebied. Je kunt er ook het POLDERMUSEUM bezoeken.

Deze plaats speelde in de 16de eeuw een niet onbelangrijke rol. Na de val van Antwerpen in 1585 kregen schepen, komende vanuit de Spaanse Nederlanden, geen toegang meer tot de zee via de Schelde. Goederen bestemd voor de Spaanse Nederlanden werden door Noord-Nederlandse schippers nabij Lillo op Zuid- Nederlandse (dikwijls Antwerpse) vaartuigen overgeladen. Hetzelfde gebeurde met vrachten in omgekeerde richting.

STOP 6

Op naar de volgende stopplaats tussen Berendrecht- en Zandvlietsluis. Bij het verlaten van Lillo-Fort draai je links de Scheldelaan op, richting ZANDVLIETSLUIS.

De Schelde ligt links en rechts, achter de bedrijven, vind je het Kanaaldok. Op dit eiland vestigden zich in de jaren ‘70 grote scheikundige ondernemingen. Aan diepwaterkaden kunnen grote zeeschepen grondstoffen en (half)fabrikaten aan- of afvoeren. Die bedrijven profi teren van mekaars nabijheid, omdat de afvalstoffen van de ene firma zeer vaak grondstoffen voor de andere zijn. De centrale ligging maakte van Antwerpen de belangrijkste hub van het West-Europees netwerk van pijpleidingen. Geen wonder dus dat maar liefst tien bedrijven uit de top twintig van producenten van chemicalieën zoals Total, Exxon, BASF en Ineos Antwerpen kozen als één van hun uitvalsbasissen. Met de vestiging van internationale chemiereuzen heeft Antwerpen een belangrijke industriële dimensie toegevoegd aan de bestaande havenfuncties en ontstond er heel wat werkgelegenheid.

STOP 7

Naarmate je het sluizencomplex Berendrecht- Zandvliet nadert, zie je links de installaties van de Europaterminal: er worden voertuigen, maar vooral containers behandeld. Eenmaal de Berendrechtsluis over, draai je de eerste straat links in. Zo kom je op het schiereiland tussen de Berendrecht- en Zandvlietsluis aan de Schelde.

Op het schiereiland tussen het noordelijke sluizencomplex heb je recht voor je de Schelde. Met wat geluk krijg je hier een fascinerend spektakel van binnen- en buitenvarende schepen.

Sta je met de rug naar de sluizen, dan heb je de Berendrechtsluis aan je linkerkant. Tussen de sluisdeuren is ze 500m lang en 68m breed. Dankzij de bouw van deze sluis is de schuttingcapaciteit naar de Antwerpse haven verdubbeld. Meer schepen kunnen dus sneller worden geschut.

Niet elke haven heeft sluizen. Het grote getijverschil was voor Antwerpen de reden om deze grote toegangspoorten tot niet-getijgebonden zones uit te bouwen. Via omloopriolen kan het water van het hogere naar het lagere niveau stromen. Deze omloopkanalen zijn zo groot dat je er met een bus doorheen kunt rijden. Schotten blokkeren de doorloop. Eens geopend loopt het water van de ene naar de andere kant, zonder pompinstallaties. Een sluis werkt volgens het principe van de communicerende vaten. De reusachtige banden moeten niet alleen het schip, maar ook de kaaimuur beschermen. Een schip is geen vrachtwagen, het is niet zo wendbaar. Als men wil afremmen, vraagt het tijd. Maar geen nood: de rivierloodsen weten van wanten. Per jaar brengen ze circa 16.000 schepen veilig tot de haven. De rivierloods verlaat het schip in de sluiskamer en zijn collega; de dokloods, leidt het schip veilig door de haven tot aan zijn ligplaats achter de sluizen. Tussen de twee sluizen bevindt zich de sluiscoördinatie. Van hieruit wordt de scheepvaart op de Schelde en het in- en uitvaren van de haven gecontroleerd en begeleid.

De bomenrij aan de overzijde staat op Nederlands grondgebied. Daarachter ligt een interessant slikken- en schorrengebied: het Verdronken land van Saeftinghe. Bij mooi weer zie je in de verte grote zeeschepen naderen, komende uit de Bocht van Bath. Het lijkt wel of ze haaks op de vaarrichting liggen. Binnen het half uur staan ze voor de grote deuren van de haven.

Containerschepen kunnen afmeren aan het Deurganckdok, de Europaterminal of aan de Noordzeeterminal, gelegen aan de Schelde, vóór de sluizen. Jaarlijks passeren er meer dan één miljoen containers. Enorme walkranen beheersen het havenbeleid. Hun reikwijdte over het water bedraagt meer dan 47 m. De mobiele hefvoertuigen of straddle carriers brengen containers af en aan. Er wordt aan een hels tempo gewerkt, want vaste afvaart- en aanloopschema’s dienen te worden gerespecteerd.

Een container is een doos van twintig of veertig voet lang. Driekwart van alle conventioneel stukgoed wordt vervoerd in containers. Antwerpen heeft in 2006 7 miljoen containers behandeld. Na volledige afwerking heeft het Deurganckdok een capaciteit voor 7 miljoen containers, waarvan nu een capaciteit voor 3,5 miljoen containers beschikbaar is. In de komende jaren zal deze makkelijke en goedkope vorm van transport alleen aan belang winnen. Antwerpen is de derde belangrijkste containerhaven van Europa en veertiende van de wereld. Antwerpen is zonder twijfel de snelste containerhaven van Europa. Hoog opgeleide werkkrachten leiden met de modernste middelen de containerbehandeling in goede banen. Alles wordt zorgvuldig door een uitgekiend computerprogramma beheerd: planning van import- en exportcontainers, opstellen van het stuwplan, laad- en losactiviteiten. Met een snelheid van 20 km per uur raast de olifant voort: hij laadt en lost vrachtwagens of treinwagons, rijdt naar de stapelplaats van de containers en pikt ze op, als een ballerina. Soms zijn ze tot drie hoog gestapeld.

Maar de Antwerpse haven heeft veel méér noten op haar zang dan enkel containers… Aan de dokken spelen ook stukgoederen en massagoederen een belangrijke rol. Jaarlijks worden aan de Antwerpse kaaien bijna 30 miljoen ton droge bulkgoederen en 40 miljoen ton vloeibare bulk overgeslagen.

Daarnaast is Antwerpen met voorsprong de belangrijkste staalhaven van de wereld. Méér dan 10 miljoen ton staal en non-ferrometalen worden hier jaarlijks verscheept. Ook aluminiumproducenten verkiezen Antwerpen als doorvoerhaven.

Tenslotte worden in de haven meer dan een miljoen wagens en vrachtwagens per jaar verscheept. Die voertuigen gaan naar bestemmingen over de hele wereld, en via short sea shipping ook naar Europese bestemmingen.

STOP 8

We vervolgen de route, richting Noordlandbrug. Je steekt de Zandvlietsluis over en volgt de Scheldelaan in noordelijke richting. De route leidt je rond de verschillende productieeenheden van BASF Antwerpen, tot aan de Noordlandbrug. Daar kan je op de pechstrook de wagen kwijt. Deze plaats biedt je een mooi uitzicht op het Schelde-Rijnkanaal.

Hier passeren zowel binnenschepen als duwvaartkonvooien. De binnenvaart is belangrijk voor de haven. Het binnenschip is een belangrijke schakel in de transportketen en biedt heel wat voordelen: het is milieuvriendelijk, goedkoop en veilig. Zowel massagoed als stukgoed kunnen op die manier ver landinwaarts worden gebracht. Als we een opsplitsing maken tussen het goederenvervoer per binnenschip, spoor en weg vervoert de binnenvaart 42%, de weg 41% en het spoor 17%.

Het Schelde-Rijnkanaal verbindt Antwerpen met Rotterdam en de Rijn in Duitsland. Dankzij het Main-Donaukanaal is het zelfs mogelijk om vanuit Antwerpen tot aan de Zwarte Zee te varen. Noordwest-Europa is zo verbonden met Zuidoost-Europa!

De snelle verbinding tussen Nederland en België komt beide landen ten goede: Antwerpen kan zo de positie als Rijnhaven verdedigen en Rotterdam krijgt een betere positie t.o.v. het Scheldebekken. De Noordlandbrug zal tevens als spoorwegbrug worden gebruikt.

STOP 9

Op naar het Delwaidedok. Om het Delwaidedok te bereiken heb je twee mogelijkheden. Ofwel rij je er rechtstreeks naartoe via de A 12, richting Antwerpen, die je verlaat via afrit 16, Haven 730. je kunt eveneens door de polderdorpjes Zandvliet en Berendrecht aan het Delwaidedok uitkomen, maar dat kost wel meer tijd. Op de kop van het Delwaidedok kan je een mooi uitzicht hebben op dit immense dok.

Het Delwaidedok is het recentste dok op de rechteroever. Aan 5 km kaden hebben zich 3 bedrijven gevestigd: een terminal voor droog massagoed (steenkool en ijzererts), en twee containerterminals. De MSC-Home Terminal (Mediterranean Shipping Company) is op dit ogenblik de grootste containerterminal van het land. Ruim 3 miljoen containers worden hier per jaar behandeld. MSC is tevens de tweede grootste containerrederij ter wereld. Het Delwaidedok illustreert nogmaals de schaalvergroting; de totale diepte van voor kade, loodsen en achterkade varieert van 700 tot 750 m. Dit dok is goed voor 28% van de totale goederenbehandeling in de haven.

Je rijdt naar de zuidkant van het Delwaidedok-Haven 702, die gedomineerd wordt door containerterminals. Op de uitgestrekte kaaioppervlakten staan immense kranen met groot hefvermogen; vorkliften en straddle carriers rijden voortdurend rond. In de magazijnen worden kleine partijen goederen bijeengebracht tot volledige containerladingen.

Tabaknatie heeft, links van de weg, het magazijnencomplex Atlantis uitgebouwd tot de grootste Europese stapelplaats voor tabak. Zo beschikt dit gespecialiseerde Antwerpse bedrijf over uiterst moderne faciliteiten voor de tussentijdse opslag en eventuele behandeling van tabak uit de hele wereld. Verderop rechts tref je het Apollo–stapelmagazijn van Tabaknatie. Aan de linkerkant vind je de opslagplaatsen van Nova Natie: in het magazijn Freya wordt Frans mineraalwater wereldwijd verdeeld.

STOP 10

Om naar de Boudewijn- en Van Cauwelaertsluis te rijden neem je iets voor de Lillobrug de oprit richting GENT, HAVEN 1000, TOL. Je passeert weer door de Tijsmanstunnel. Je volgt de richting LILLO/HAVEN 1 – 999, om aan het kruispunt links de richting HAVEN 1 – 599 in te slaan. Langs de chemiereus Bayer kom je aan de Boudewijn- en Van Cauwelaertsluis. Tussen de Boudewijnbrug en de Kruisschansbrug vind je wel een parkeerplaats.

Tussen deze 2 sluizen heb je een mooi uitzicht op de Antwerpse haven. Raadpleeg het kaartje, dat helpt je bij de oriëntatie. Van rechts naar links zie je de petroleuminstallaties, het Hansadok, het 6de Havendok met het Graandok en het Churchilldok. De Van Cauwelaertsluis dateert uit 1928 en bekroonde de eerste doorsteek gevormd door de bouw van het Leopold- en Hansadok. De toenemende haventrafi ek na WO II leidde in 1955 tot de ingebruikneming van de Boudewijnsluis.

STOP 11

Je vervolgt je weg in de richting MARSHALLDOK. Je rijdt tot aan de Petroleumbrug.

Je bevindt je in een hallucinante omgeving. Het Marshalldok is links en rechts omgeven door imposante raffinaderijen. Vóór WO I ontwikkelde zich stroomopwaarts van de oude stad de Petroleuminrichting-Zuid. Na WO II werd een petroleumdok gebouwd op een gebied ten westen van de grote doorsteek Hansadok en Van Cauwelaertsluis. Reeds in 1951 begon SIBP (het huidige Total) er met een raffinaderij, nog steeds de grootste in België. De andere raffinaderij is die van ESSO. De uitgang van het Marshalldok werd om veiligheidsredenen erg smal gehouden. Zodoende kon men bij een lek het Marshalldok snel afsluiten en de rest van de haven beveiligen. De doorgang was net groot genoeg voor de grootste olietankers van dat moment, namelijk 40.000 ton. In de jaren ‘60 werden net buiten het Marshalldok twee petroleumpieren bijgebouwd. Doordat de grotere olietankers Antwerpen toch niet konden bereiken, werd in 1971 een rechtstreekse pijpleiding tussen Rotterdam en Antwerpen (RAPL) geopend.

Na distillatie, zuivering, veredeling en menging worden benzine, gasolie, stookoliën, asfalt, smeer-middelen en oplosmiddelen verkregen. De petrochemische industrieën vestigden zich in de buurt of op de linker Schelde-oever.

STOP 12

Je keert terug om voor de Van Cauwelaertsluis links in te slaan en zo terug de Scheldelaan te vervoegen. Je rijdt langs petroleuminstallaties, opslagtanks, petrochemische industrie en de kerktoren van Oosterweel tot voor de Royerssluis. Het voetpad rechts brengt je langs de Hogere Zeevaartschool naar een fraai panorama.

Toekomstige dekofficieren en officieren-werktuigkundigen krijgen hun opleiding aan de Hogere Zeevaartschool. Naast deze school ligt de groene zone van het Noordkasteel. Dit domein maakte in de 19de eeuw deel uit van een fortengordel rond Antwerpen. Thans is het omringd door haveninfrastructuur. Van op de wandeldijk heb je wellicht het mooiste uitzicht op de rede van Antwerpen. Je kunt er mijmerend bedenken dat «Antwerpen de Schelde wellicht aan de Voorzienigheid en al de rest aan de Schelde dankt».

Ongeveer ter hoogte van de Hogere Zeevaartschool zal binnenkort de tunnelconstructie van de nieuwe Oosterweelverbinding zich situeren. De Oosterweelverbinding zal de Antwerpse Ring rondmaken via een toltunnel onder de Schelde en een brug, de Lange Wapper. Zo worden Linker- en Rechteroever met elkaar verbonden. Gezien ongeveer 70% van de goederen die op de linkeroever worden behandeld vanuit het Oosten worden afgevoerd, is er nood aan een grote scheldekruisende capaciteit voor het goederenvervoer.

Eens over de Royerssluis neem je rechts richting Antwerpen.

De Westerschelde vormt de aorta van de Antwerpse haven. De verdieping van de Westerschelde is essentieel voor de concurrentiepositie van de Antwerpse haven. Schepen met een diepgang tot 13,10 meter zullen na die verdieping de haven steeds getijongebonden kunnen aanlopen terwijl schepen met een nog grotere diepgang over een ruimer tijvenster kunnen beschikken.

Hier eindigt de tocht door een wereldhaven die jaarlijks meer dan 4 miljard euro aan douane-inkomsten en accijnzen opbrengt (het budget van het Vlaams onderwijs is 8,7 miljard euro) en aan 140.000 mensen rechtsreeks en onrechtstreeks werk verschaft.

 

Bronnen:

• Website Haven van Antwerpen
• Info Haven van Antwerpen via Provant

 

Prijs als toeschouwer

gratis

 

Foto's

2023 - 2022 - 2021 - 2020 - 2019 - 2018 - 2017 - 2016 - 2015 - 2014 - 2013 - 2012 - 2011 - 2010 - 2009 - 2008 -
Tips voor trips 2007
- 2006